76 Yıl Önce Bugün Bir Efsane Doğdu: Muhammed Ali

Sadece sporcu kişiliği değil; sosyal, siyasi ve insani konulara olan yaklaşımı ile dünya tarihine geçen bir sporcuydu. Yalnızca olağanüstü bir sporcu değil; aynı zamanda coşkulu bir şair, iyi bir baba, usta bir laf cambazı, cesur bir aktivistti. Çizgi romanlarda “Superman” ile dövüşecek kadar mitleştirilse de; insanların istediğini değil, kendi bildiğini söyleyen, zaman zaman yanlışlar da yapan halkın adamıydı.

 “Hayatını insanlara vurarak kazansa da orta yaşlarına yaklaştığında yalnızca cesaretin değil; sevginin, ahlakın, hatta bir çeşit bilgeliğin sembolü olacaktı.” (Remnick)

Rakiplerini rencide eden onlara insanların önünde demediğini bırakmayan sivri diline rağmen, tatlı çenebazlığı ile herkesin sempatisini kazanacaktı. İstediği zaman, istediği yerde, istediği kişiyle değil; dünyanın her yerinde, rakiplerinin en güçlü zamanlarında, her zaman ringe çıkacaktı. Yaşasaydı bugün 76 yaşında olacaktı…

Muhammed Ali’yi daha yakından tanımak, daha iyi anlamak için “zamanında geceleri kalkıp maçlarını izlerdik” söyleminden daha fazlasını yapmak gerekiyor. “Bir lokantada sırf siyahi diye yemek yemesine izin verilmeyince olimpiyat madalyasını Ohio Nehri’ne atmış” rivayetine körü körüne inanmamak; işin gerçeğini bilmek gerekiyor. Ali’nin iyi bir baba ama pek sadık bir eş olmadığını kabul etmek gerekiyor. Hayatının en önemli dönemeçlerinden birisinde Malcolm X ile olan yol ayrımını iyi okumak gerekiyor.

Ne mutlu ki Muhammed Ali ile ilgili çok sayıda çekilmiş film, belgesel ve yazılmış kitaplar var. Bir kısmı Türkçe’ye de çevrilen bu kitaplardan bazılarını burada tanıtarak Ali’nin ucu bucağı olmayan düşünce dünyası ve sürükleyici hayat hikayesine yakından bakmanızı öneriyorum.

Sevgili Bağış Erten’in tavsiyesi ile aldığım Pulitzer Ödüllü yazar David Remnick’in yazmış olduğu “Dünyanın Kralı” kitabı Ali’nin kişiliğini kabullendirme mücadelesini ve sonunda bunu başarmasını ilham verici bir şekilde anlatıyor. kitapta Floyd Petterson, Sonny liston ve Cus D’Amato ile ilgili de çok önemli, ilgi çekici detaylar var. Ali’nin Liston ile yaptığı ikinci maça kadar olan hayatından kesitlerin aktarıldığı kitapta bazen Ali’nin dilinin kemiğinin olmaması sizi kızdıracak, onun hakkında hayal kırıklığına uğrayacaksınız. Bazen de başardıkları ile ona hayran olacak, söyledikleriyle gurur duyacaksınız.

İkinci tavsiyem ABD’li roman yazarı Norman Mailer’ın Ali’nin efsanevi maçlarından birisi olan Zaire’deki Foreman maçını anlatan “Dövüş” kitabı olacak. Ali’nin lisansı iptal edildikten sonra Foreman karşısındaki tarihi geri dönüşüne bizzat ilk ağızdan tanıklık edeceksiniz. Foreman maçında Ali’nin soyunma odasında bir Türk’ün olduğunu size ancak soyunma odasındaki bir başka birisi söyleyebilir. İşte bu kişi Norman Mailer’dan başkası değil. Mailer’ın muhteşem anlatımı ile kendinizi adeta Foreman maçına hazırlanan Ali’nin yanında hissedeceksiniz.

Son olarak sizlere kendisinden yazarlık konusunda bizzat tavsiyeler aldığım ünlü yazar Thomas Hauser’in “Muhammed Ali: Hayatı ve Farklı Dönemleri” kitabını öneriyorum. Hauser, Ali’nin ailesi, rakipleri, arkadaşlarıyla ve onu yakından tanıyan 200’den fazla kişiyle görüşerek Ali’nin en geniş kapsamlı portresini ortaya koyuyor.

Şampiyon bizlere içinde Bundini gibi akıllı delillerin, Fraizer gibi düşman kardeşlerin, Malcolm X gibi asi bilgelerin olduğu, son sayfası olmayan bir hikaye bıraktı. Tıpkı mirası gibi sonsuza uzanan, ilham verici bir hikaye…

Yazan: Cihat Gemici